Muzyka world od A do Z – Asha Bhosle
Gdyby trzeba było wskazać najbardziej umuzykalnione, a jednocześnie najbardziej obdarowane nagrodami, szacunkiem i uwielbieniem siostry na świecie to bez dwóch zdań zdobyłyby ten tytuł Lata Mangeshkar, Usha Mangeshkar i Asha Bhosle. Ta pierwsza, bardziej znana na świecie od pozostałych, ma w tej chwili 85 lat, dalej jednak śpiewa. Druga nie zrobiła oszałamiającej kariery. Natomiast trzeciej we wrześniu miną 82 jesienie życia, co oczywiście nie jest dla niej żadną przeszkodą w śpiewaniu. Wszelako dziś będzie o Ashaji jak nazywa się w Indiach Ashę Bhosle.
Asha urodziła się w stanie Maharasztra, choć jej ojciec, ceniony aktor teatralny i śpiewak, Deenath „Dina” Mangeshkar (1900-1942) oryginalnie pochodził z rządzonego niegdyś przez Portugalczyków stanu Goa. W rodzinie było piątka dzieci, oprócz Ashy, Laty i Ushy także Meena (również śpiewała!) i jedyny chłopak – Hridaynath, który oczywiście zawodowo też zajął się śpiewem. Zgodnie z ówczesną (i panującą jeszcze w wielu miejscach do dzisiaj) indyjską tradycją Ashę wydano za mąż w wieku nastoletnim. Ona miała 16 lat, jej mąż 31. Związek małżeński nie przeszkodził jej w śpiewaniu. Lata 50. XX w. to bardzo dużo niskobudżetowych filmów klasy B i C, w których partie żeńskie śpiewała Asha Bhosle. Oczywiście były też i lepsze produkcje filmowe, a nawet duet ze słynnym playback singerem, Mohammedem Rafim w „Boot Polish” z 1954 r. Ale na pierwszy większy sukces pani Bhosle czekała do 1957 r. Wtedy na ekranach kin pojawił się film „Naya Daur” („Nowa era”), w reżyserii B.R. Chopry, który w przyniesionych zyskach ustąpił w owym roku jedynie „Mother Indii” (jeden z najbardziej rozpoznawalnych filmów indyjskich w historii) Mehbooba Khana. Duetem piosenkarzy śpiewających w „Nowej erze” byli rzecz jasna Mohammed Rafi i Asha Bhosle. Przy okazji mała uwaga.
Playback singers, czyli wokaliści, których głosami śpiewają bohaterowie indyjskich filmów, nie pojawiają się na ekranie. Oczywiście, czasami zdarzało się, że aktorka była jednocześnie niezłą piosenkarką, ale były to sporadyczne, dziś już niewystępujące przypadki. Doprowadzało to do nierzadkiej sytuacji, kiedy ustami młodej aktorki widocznej na ekranie śpiewała np. ponad 70-letnia Lata Mangeshkar. Dla hinduskiego widza było to i jest normalne, Europejczycy mają z tym faktem nie lada problem.
Od czasu „Daya Naur” kariera Ashy Bhosle nabrała rozpędu. Śpiewała w wielu filmach, choć ciągłe porównywanie jej do starszej siostry, Laty Mangeshkar, wypadało na korzyść tej drugiej. W 1966 r. Bhosle po raz pierwszy zaśpiewała w duecie z Rahulem Devem (R.D.) Burmanem, synem słynnego kompozytora, Sachina Deva (S.D.) Burmana. Współpraca ta była na tyle owocna, że… para wzięła w końcu ślub.
„Caravan” (reż. Tahir Hussain, 1971), „Don” (reż. Chandra Barot, 1978), „Umrao Jaan” (reż. Muzaffar Ali, 1981), „Rangeela” (reż. Ram Gopal Varma, 1995), „Lagaan” (reż. Ashutosh Gowariker, 2001) czy „Lucky: No Time For Love” (reż. Radhika Rao i Vinay Sapru, 2005) to najbardziej znane filmy, w których śpiewała Asha Bhosle, choć oczywiście tytułów było znacznie więcej, pani Bhosle nagrała do tej pory około… 12000 (słownie: dwanaście tysięcy) piosenek! 7 razy otrzymała prestiżową Filmfare Awards (indyjski Oscar) dla najlepszej wokalistki playback, w tym za piosenkę „Dum Maro Dum” z filmu „Hare Rama, Hare Krishna” w reżyserii Deva Ananda z 1971 r. Utwór ten jest w Indiach kultowy. W 2005 r. znany amerykański zespół Kronos Quartet wydał wraz z panią Bhosle płytę „You’ve Stolen My Heart: Songs form RD Burman’s Bollywood with Asha Bhosle”, na której znalazła się piosenka „Dum Maro Dum”. Właśnie tę wersję prezentuję na końcu wpisu. Dodam, że dla mnie to wykonanie należy do 10. najlepszych utworów muzycznych, jakie znam.
Oprócz muzyki do filmu Asha Bhosle nagrywała i nagrywa sporo płyt z gazelami i ogólnie klasyczną muzyką indyjską, odbywa masę tras koncertowych po Indiach, krajach Zatoki Perskiej i Wielkiej Brytanii. Lecz nic nie przesłoni tego, że kojarzona jest przede wszystkim z muzyką filmową. Ikona playback singers, żyjąca historia współczesnej muzyki indyjskiej.
Wszystkiego najlepszego Ashaji! I przynajmniej 120 lat życia!
Asha Bhosle (hindi: आशा भोंसले)
Inne zapisy nazwiska: Asha Bhonsle, Ashaji
ur. 08.09.1933 r. jako Asha Mangeshkar w Sangli, Księstwo Sangli (obecnie Maharasztra, Indie).
Dwukrotnie zamężna: 1. Ganpatrao Bhosle (1949-1960, rozwód), 3 dzieci: córka Varsha (ur. 1956) i 2 synów: Hemant oraz Anand; 2. Rahul Dev Burman (1980-04-01-1994, jego śmierć).
Wybrane płyty niebędące soundtrackami: „Dil Padosi Hai” z R.D. Burmanem (1987), „The Golden Collection: The Ever Versatile Asha Bhosle” (1993), „Janam Samjha Karo” z Lesle Lewisem (1997), „Aap Ki Asha” z B.R. Ishaarą (2001), „You’ve Stolen My Heart: Songs form RD Burman’s Bollywood with Asha Bhosle” z Kronos Quartet (2005).
Ważniejsze utwory: „Chala Chala Nav Bala” (1943), „Nanhe Munne Bachche” z Mohammedem Rafim (1954), „Dum Maro Dum” (1971), „In Aankhon Ki Masti Ke” (1981), „Radha Kaise Na Jale” (2001).
Strona internetowa: www.asha-bhonsle.com
