Muzyka world od A do Z – Chór Aleksandrowa
Pierwszego dnia Świąt Bożego Narodzenia, tj. 25 grudnia 2016 r., doszło do katastrofy lotniczej. Samolot typu Tupolew 154B-2 rozbił się 2 min po starcie z lotniska Adler w Soczi. Zginęli wszyscy obecni na pokładzie, czyli 92 osoby, w tym 64 członków słynnego Chóru Aleksandrowa. Wielu melomanów na całym świecie nie mogło uwierzyć w to, co się stało.
Chór Aleksandrowa to skrót używany jedynie w Polsce. Pełna nazwa tego najbardziej znanego ambasadora pieśni rosyjskiej (i radzieckiej) to Dwukrotnie odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru Akademicki Zespół Pieśni i Tańca Armii Rosyjskiej im. A. W. Aleksandrowa (rosyjski skrót to КАППСА). Nazwa ta obowiązuje od 1949 r., ale chór powstał ponad 20 lat wcześniej, w 1928 r. Założyła go trójka ludzi: Aleksandr Aleksandrow (późniejszy kompozytor hymnu Związku Radzieckiego), działacz związany z kulturą, Feliks Daniłowicz, oraz reżyser widowisk scenicznych, Paweł Ilin. Początkowo skład zespołu tworzyło 12 osób: ośmiu wokalistów (tenorzy, barytony i basy), dwóch tancerzy, akordeonista oraz osoba będąca narratorem przedstawienia. Sami mężczyźni. Chór nazywał się wtedy Zespołem Pieśni Armii Czerwonej Centralnego Domu im. Frunzego (Michaił Frunze był radzieckim komunistą pochodzenia mołdawskiego). 7 lat później zmieniono nazwę na Odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru Zespół Pieśni i Tańca Armii Czerwonej. Wzrosła też wtedy liczba występujących artystów, bo zamiast dwunastu, było już… 135, w tym spora liczba tancerzy (dziś samych tancerek i tancerzy jest w zespole ok. 60). Do akordeonu doszły nowe instrumenty, m.in. domry i bałałajki.
Pierwszym sukcesem chóru było zdobycie Grand Prix Światowej Wystawy Expo w Paryżu w 1937 r. Zespół liczył 274 ludzi. W czasie II wojny światowej Chór Aleksandrowa zagrzewał swoimi występami żołnierzy do walki z nazistami. W sumie w latach 1941-1945 artyści z КАППСА (a było ich już więcej niż trzystu) dali ponad 1500 koncertów. Po wojnie Chór Aleksandrowa rozpoczął zagraniczne wojaże od Polski i Czechosłowacji. Wszędzie, gdzie występowali, obojętnie czy były to kraje Dalekiego Wschodu, Kuba czy europejskie „demoludy”, wojskowi artyści (każda osoba wstępująca do chóru automatycznie dostawała stopień wojskowy) zyskiwali uznanie, a ich koncerty cieszyły się ogromną popularnością, która wzrosła jeszcze po 1987 r. W tym to właśnie roku, obok pieśni żołnierskich i patriotycznych, do repertuaru włączono muzykę rozrywkową. Chór Aleksandrowa występował już m.in. z Rogerem Watersem z Pink Floydów oraz grupą Leningrad Cowboys. Członkowie КАППСА wykonywali piosenki Beatlesów czy zespołu Queen, zaś na koncertach w Polsce można było usłyszeć Rosjan śpiewających czystą polszczyzną „Brunetki, blondynki” Jana Kiepury czy temat przewodni z filmu „Jak rozpętałem II wojnę światową”.
Chór Aleksandrowa to wizytówka współczesnej kultury rosyjskiej (a wcześniej radzieckiej). To marka sama w sobie. КАППСА uwieczniany był na licznych znaczkach pocztowych, a pomnik zespołu wykonującego po raz pierwszy utwór „Święta wojna” znajduje się na fasadzie dawnego Dworca Białoruskiego w Moskwie (obecnie Moskwa-Passażyrskaja-Smolenskaja), czyli krańcowej stacji dla pociągów zagranicznych przybywających do stolicy.
Nie sposób policzyć ilości koncertów danych przez Chór Aleksandrowa w Polsce. Z reguły były to występy w miejscach typu Sala Kongresowa w Warszawie, gdzie ceny biletów zaczynały się od 100zł w górę. A jednak organizatorzy nigdy nie narzekali na puste miejsca na widowni, co przecież w naszych polskich warunkach nie zawsze jest tak oczywiste.
Do tej pory było 11 kierowników chóru. Ostatni, mający uzbeckie korzenie Walerij Chaliłow, zginął wraz z sześćdziesięcioma trzema innymi osobami z zespołu u wybrzeży Soczi. Chór Aleksandrowa i cała rosyjska, ale i światowa kultura poniosły nieodżałowaną stratę.
Chór Aleksandrowa
Pełna nazwa zespołu: Dwukrotnie odznaczony Orderem Czerwonego Sztandaru Akademicki Zespół Pieśni i Tańca Armii Rosyjskiej im. A. W. Aleksandrowa (ros. Дважды Краснознамённый Академический ансамбль песни и пляски Российской армии имени А. В. Александрова – КАППСА)
Ważniejsze osoby związane z zespołem: Georgij Abramow (ur. 12.04.1903 r. – Moskwa, Rosja – zm. 01.11.1966 r.), Igor Agafonnikow (ur. 03.09.1932 r. – Podolsk, ZSRR – zm. 26.03.2005 r. – Moskwa, Rosja), Aleksandr Aleksandrow (ur. 13.04.1883 r. – Płachino, Rosja – zm. 08.07.1946 r. – Berlin, Niemcy), Borys Aleksandrow (ur. 09.08.1905 r. – Bołogoje, Rosja – zm. 17.06.1994 r. – Moskwa, Rosja), Georgij Andruszenko (ur. 19.11.1933 r. – Arawan, Kirgiska SRR, ZSRR – zm. 12.01.2011 r.), Walentin Anisimow (ur. 1937 r. – Ukraińska SRR, ZSRR – zm. 26.08.2002 r.), Piotr Bogaczow, Iwan Bukrejew (ur. 13.01.1924 r. – Zariecze, ZSRR – zm. 02.10.1998 r. – Moskwa, Rosja), Walerij Chaliłow (ur. 30.01.1952 r. – Termez, Uzbecka SRR, ZSRR – zm. 25.12.2016 r.), Leonid Charitonow (ur. 19.09.1933 r. – Gołumet, ZSRR), Feliks Daniłowicz (ur. 1897 r. – zm. 1974 r.), Wiktor Fiodorow, Paweł Ilin, Siergiej Iwanow, Wiaczesław Jermolin (zm. 25.12.2016 r.), Wiaczesław Korobko (ur. 26.08.1939 r. – zm. 24.05.2014), Konstantin Lisowski (ur. 22.10.1932 r. – Leningrad, ZSRR), Eduard Łabkowski (ur. 24.07.1948 r.), Konstantin Majorow (zm. 25.12.2016 r.), Anatolij Malcew, Leonid Malew (ur. 28.08.1953 r. – Lwów, Ukraińska SRR, ZSRR), Wiktor Nikitin (ur. 12.02.1911 r. – Syzrań, Rosja – zm. 06.01.1994 r. – Moskwa, Rosja), Grigorij Osipow (ur. Baku, Azerska SRR, ZSRR – zm. 25.12.2016 r.), Nikołaj Press (ur. 18.12.1920 – zm. 25.03.2003 r.), Igor Rajewski (ur. 30.05.1937 r. – Moskwa, ZSRR), Gennadij Saczjeniuk, Wiktor Sapin (zm. 25.12.2016 r.), Dmitrij Somow, Aleksandr Sybircew, Wasilij Sztefuca, Michaił Szulman (ur. 1907 r. – zm. 1993 r.), Georgij Winogradow (ur. 16.11.1908 r. – Kazań, Rosja – zm. 11.11.1980 r. – Moskwa, ZSRR), Borys Żajworonok (ur. 25.05.1938 r. – Charków, Ukraińska SRR, ZSRR).
Wybrane płyty: Краснознамённый ансамбль красноармейской песни и пляски СССР (1949), Ансамбль Песни И Пляски Внутренних Войск МВД СССР (1990), Иосиф Кобзон и Академический Ансамбль МВД ВВ РФ z Josifem Kobzonem (1997), „Kalinka” (2003), „Tour 2013″ (2013).
Najbardziej znane utwory: Священная война (1941), Несокрушимая и легендарная (1942), Поэма об Украине (1943), День Победы (1945), Калинка.
Strona internetowa: www.redarmychorus.ru
